Zawory kulowe to urządzenia przeznaczone do sterowania przepływem gazów lub cieczy w instalacjach. Są jednym z najpopularniejszych rodzajów zaworów stosowanych zarówno w przemyśle, jak i gospodarstwach domowych. O ile w zastosowaniach domowych zwykle spotyka się zawory kulowe ręczne, o tyle w przemyśle często stosowane są zawory kulowe wyposażone w napęd pneumatyczny lub elektryczny. To urządzenia automatyczne i sterowane zdalnie.

Zawory kulowe sterowane ręcznie

Podstawową wersją zaworów kulowych są modele ręczne, sterowane przy pomocy pokrętła lub uchwytu przesuwanego w określonej płaszczyźnie, przypominającego rączkę. W odróżnieniu od zautomatyzowanych zaworów kulowych z napędem pneumatycznym lub elektrycznym, zamknięcie przepływu medium lub jego wznowienie wymaga ręcznego przesunięcia dźwigni, a zatem możliwości uzyskania łatwego dostępu do zaworu jest kluczowa. O ile w zastosowaniach domowych jest to możliwe, o tyle w przypadku skomplikowanych instalacji przemysłowych może być trudne, niekiedy wręcz niewykonalne. Oczywiście w instalacjach przemysłowych stosuje się ręczne zawory kulowe, ale do zdalnego sterowania urządzeniami często wykorzystuje się zawory kulowe wyposażone w napęd pneumatyczny lub elektryczny. Zawory pneumatyczne działają automatycznie, zamykając lub otwierając przepływ medium przy określonej wartości ciśnienia w instalacji, a elektrycznymi można sterować zdalnie na dużą odległość.

Zawory z napędem pneumatycznym i elektrycznym

W rozbudowanych instalacjach przemysłowych uzupełnieniem dla podstawowych, ręcznych wersji zaworów kulowych są ich zautomatyzowane odpowiedniki przystosowane do zdalnej obsługi na odległość. Przykładem takiego sprzętu jest zawór kulowy wyposażony w napęd pneumatyczny. Urządzenie tego typu automatycznie odcina przepływ medium, gdy ciśnienie w sieci osiąga określoną wartość. Zawory kulowe z napędem pneumatycznym mogą być stosowane w zakładach z rozbudowaną instalacją na sprężone powietrze. Do ich działania niezbędny jest dostęp do sprężonego powietrza utrzymywanego na ściśle określonym poziomie. Alternatywą dla pneumatycznych napędów sterujących zaworami kulowymi są napędy elektryczne. To urządzenia, które nie wymagają dostępu do instalacji ze sprężonym powietrzem, lecz do prądu elektrycznego.

Sterowanie zaworami kulowymi może być realizowane na trzy różne sposoby. Metodą podstawową jest ręczne zamykanie i wznawianie przepływu medium. W zaawansowanych instalacjach, gdzie dostęp do zaworów jest utrudniony lub występują one w dużej liczbie, zwykle stosuje zawory kulowe z napędem pneumatycznym lub elektrozawory.